Weerstand is normaal
Iedere organisatie is onderhevig aan verandering met kleine, maar soms grote gevolgen. Binnen de zorgsector zijn de veranderingen ingrijpend en voor iedereen voelbaar. Het veranderingsproces vormt zowel voor medewerkers als praktijkhouder(s) een grote uitdaging en verloopt niet zonder slag of stoot. Verandering roept weerstand op, psychologisch gezien is de mens gericht op veiligheid en dat betekent in eerste instantie vasthouden aan dat wat je hebt en het vermijden van onzekerheid.
Jouw rol als leidinggevende
Het is belangrijk dat leidinggevenden zich bewust zijn van de rol die zij vervullen binnen het veranderingstrajecten. Enerzijds geven zij sturing aan de verandering maar zijn net als ieder ander onderdeel van het proces met alle weerstand van dien. Het is belangrijk dat zij zich hiervan bewust zijn, zodat ze hier ook bewust mee om kunnen gaan. Zij zijn dan ook beter in staat om hun medewerkers te begeleiden door het veranderproces.
Curve veranderingsproces
De psychiater Elisabeth Kübler-Ross heeft vijf fasen omschreven die de meeste mensen geheel of gedeeltelijk doorlopen om na een verandering ervaring weer tot rust te komen. Deze fasen zijn niet voor iedereen even intensief en ook verschilt de volgorde vaak. Iedereen verwerkt verandering op zijn eigen manier.
1. Start/Schok
De verandering wordt ingezet cq. besproken. Het veranderingsproces gaat beginnen.
2. Ontkenning
Ontkenning is een algemeen afweermechanisme. In deze fase van beschermt de persoon zich door de waarheid geheel af te wijzen. Dit gedrag geeft iemand de gelegenheid om de waarheid gedoseerd tot zich te laten komen. Aan het einde van deze fase gaat de persoon op zoek naar de feiten, de waarheid, de schuldige.
3. Protest (of boosheid)
De persoon protesteert tegen de verdrietige ervaring en heeft hierbij veel woede. Vaak richt de woede zich ook (ten onrechte) tegen de brenger van het nieuws; degene of het communicatiemiddel dat het slechte nieuws heeft gebracht. Hierbij komen gedachten naar boven als: “Waarom ik?”, “waarom nu”, “zoveel”, “dit is discriminatie”. Ook gedachten van wraak. Soms probeert men de schuld ook iemand in de schoenen te schuiven. Men heeft niet goed gehandeld of ze hadden dingen anders moeten doen. Het is een gezond psychologisch verdedigingsmiddel om de schuld buiten zichzelf te zoeken. Door zich druk te maken over de schuldvraag ontwijkt men ook het gevoel van verlies en verdriet. Deze fase is voor de onschuldigen soms moeilijk te begrijpen en soms laat men zich ook de schuld in de schoenen schuiven en gaat men zich schuldig voelen.
4. Onderhandelen en vechten
Als de verliezer merkt dat protesteren en boosheid niet helpt kan men proberen het verlies te verwerken door zich doelen te stellen of beloften te doen. Dit kan vele vormen aannemen, bijvoorbeeld naar de rechter stappen bij een ontslag. Of men kan het recht in eigen hand nemen en een tegenaanval organiseren.
5. Verdriet
Als het verdriet niet langer te ontkennen is en protesten, onderhandelingen, tegenaanvallen, etc. niet geholpen hebben, treedt vaak depressie op. De persoon voelt zich machteloos en sluit zich vaak af voor contact of gedraagt zich teruggetrokken. De persoon sluit zich ook af voor communicatie, bijvoorbeeld door weg te lopen, de telefoon er op te gooien, zich ziek te melden, in een donker hoekje te gaan zitten en/of drugs tot zich te nemen zoals alcohol, pijnstillers, kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen.
6. Acceptatie
Na verloop van tijd ziet de persoon in dat de waarheid niet te bestrijden is en accepteert het verdriet. Iemand die ontslagen is kan weer een CV op internet zetten en iemand overgeplaatst wordt vindt zijn draai op de nieuwe locatie, of een team legt zich neer bij het organisatiebeleid.
Begeleiding
Wil je weten hoe je medewerkers mee kunt krijgen, hoe je je als leidinggevende goed op kunt stellen in een verandertraject of wil je weten hoe je zelf om kunt gaan met veranderen? Ik begeleid je hier graag bij ook als je alleen wilt sparren.